Το τελευταίο διάστημα, διάφορα συμβάντα λόγω της οξύτητας τους, του μεγέθους τους, της έκτασης, της διάρκειας, της έντασης, του αριθμού των ανθρώπων που πλήττονται, αποκτούν διαστάσεις συλλογικής δεινοπάθειας.

Τα προηγούμενα χρόνια, κάτι τέτοιο μπορεί να αφορούσε μια ή περισσότερες εμπόλεμες συρράξεις, κάποιες προσφυγικές ροές, έναν καταστροφικό σεισμό, έναν τυφώνα σε μια περιοχή του κόσμου αρκετά μακριά ή λιγότερο οικεία. Παράλληλα, τα συμβάντα αυτά ήταν λιγότερο ικανά, να ενεργοποιήσουν άμεσα τις ευαίσθητες συναισθηματικές μας απολήξεις και τα κοινωνικά μας αντανακλαστικά.

Πολλές από τις περιπτώσεις αυτών των βλαπτικών συμβάντων, συνέβαιναν σε περιοχές ή σε πληθυσμούς που ανήκαν στις χαρακτηρισμένες ως «τρίτες χώρες», στις λιγότερο αναπτυγμένες, στις «τριτοκοσμικές». Το γεγονός αυτό, ακόμα και ως διατύπωση, ως επισήμανση αυτής της διαφορετικότητας, με μια αυθαίρετη κατηγοριοποίηση, δημιουργούσε ένα αίσθημα ασφάλειας, ενισχύοντας τη δυτικόμορφη ναρκισσιστική μας παντοδυναμία ως υποκείμενα. Τα δεδομένα όμως φαίνεται να αλλάζουν. Το υποκείμενο δυτικός, βρίσκεται σταδιακά εξισωμένο, μπροστά σε κάτι που μέχρι πρότινος φαινόταν να μην το αγγίζει σε ατομικό ή σε συλλογικό επίπεδο (τουλάχιστον άμεσα).

Στην αρχή ήταν η πανδημία. Η συνθήκη αυτή διαμόρφωσε νέες έννοιες και προσδιορισμούς, κλόνισε τον μέχρι τότε άτρωτο ναρκισσισμό του υποκειμένου, έφερε μέτρα, αλλαγές, αντιφάσεις, προκάλεσε επιπτώσεις. Μια από αυτές είναι και η αμφιβολία μπροστά σε ό, τι μέχρι τότε όριζε, δομούσε, προστάτευε αυτή την κυριαρχία του Εγώ.

Στη συνέχεια, στο προσκήνιο ήρθε η κλιματική αλλαγή. Η έννοια της κλιματικής αλλαγής ως κρίση είναι πλέον μέρος του λεξιλογίου μας. Είναι μέρος της καθημερινής μας επεξεργασίας και ανάγνωσης των πάντων. Είναι εμφανές από το πόσο αυξανόμενη είναι η επίκληση της ως αίτιο, ως δικαιολογία, ως ερμηνεία. Και στην πρώτη περίπτωση αλλά και στη δεύτερη, το υποκείμενο βρίσκεται μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα που σε μεγάλο βαθμό εξελίσσεται σε κανονικότητα όχι τόσο ως προς τα συμβάντα αυτά κάθε αυτά αλλά ως προς το ίδιο το υποκείμενο.

Μερικά από τα στοιχεία που δομούν αυτή την νέα πραγματικότητα – κανονικότητα, όπως τα ακούμε, τα βλέπουμε, τα βιώνουμε, τα εκφράζουμε είναι:

Η πανδημία, η κλιματική αλλαγή ως απειλή, ο κοινωνικός περιορισμός ως μέτρο, η κοινωνική απομόνωση ως πρόληψη και προαγωγή της υγείας, ο φόβος της πυρκαγιάς, οι υπερ-πυρκαγιές, οι πλημμύρες, οι υπερ-πλημμύρες, η ακρότητα του φαινομένου, η φύση εκδικείται, η φύση ως απειλή, οι εκκενώσεις ως μέτρο προστασίας, η διασφάλιση και προστασία της ανθρώπινης ζωής μέσω τριψήφιων αριθμών και ηχητικών μηνυμάτων, η αξία του ανθρώπου έναντι των δασών που καίγονται, των σπιτιών, των ιδιοκτησιών που καταστρέφονται. Η αναγνώριση για τη σημασία της πρόληψης, η ανάγκη για έργα που είτε έγιναν ή δεν έγιναν. Η προσφορά του εθελοντισμού και η ανάδειξη του σε αντιδιαστολή με την όλο και περιορισμένη αναφορά ή απόδειξη για το αν ευθύνεται κάποιος, για το αν ευθύνεται ο Άλλος. Το υποκείμενο πυρόπληκτος, το υποκείμενο πλημμυροπαθής, το υποκείμενο ως θύμα, το υποκείμενο ως θύτης, ο Νόμος ως λειτουργία που ήταν ή είναι απών αλλά θα αποκαταστήσει, θα βρει ποιος έφταιξε, αμέλησε, αδιαφόρησε.  Θα αναλάβει ωστόσο το ρόλο του τη λειτουργία του, ως καλός και υπεύθυνος Νόμος-Πατέρας. Δηλώνει την παρουσία του μετά το καταστροφικό συμβάν για να υπενθυμίσει ότι αυτός ορίζει, προλαμβάνει, είναι εκεί για να αποκαταστήσει την κανονικότητα, το περιβάλλον, τη φύση, την καθημερινότητα, τη ζωή, το υποκείμενο. Θα φροντίσει να αποζημιώσει τη βλάβη, την περιουσία του άλλου. Είναι εκεί για να οριοθετήσει το ρόλο του, να αναγνωριστεί ξανά αλλά ο ίδιος δεν θα αναγνωρίσει το λάθος του. Θα καλύψει και θα καλυφθεί, θα επαναφέρει την κανονικότητα. Ποια κανονικότητα; Αυτή που ήταν και πριν το συμβάν ή μια νέα; Είναι εκεί να παρέχει υποστήριξη, θα είναι εκεί να ακούσει, να αποφορτίσει, θα είναι εκεί να καλύψει, να παρέχει. Θα είναι εκεί. Θα είναι εκεί να παίξει το ρόλο του, μπροστά σε ένα υποκείμενο που ξεριζώθηκε, σε ένα υποκείμενο που εκκενώθηκε ως απόρριμα.

Τα καταστροφικά αυτά συμβάντα, οι καλοκαιρινές υπερ-πυρκαγιές, τα πρόσφατα έντονα πλημμυρικά φαινόμενα με όλες τις άμεσες ή έμμεσες επιπτώσεις σε συνδυασμό με την έννοια της κλιματικής αλλαγής, προσδιορίζουν το συλλογικό τραυματισμό των υποκειμένων.

Έναν τραυματισμό που μπορεί να αφορά υποκείμενα που δεν βίωσαν άμεσα το συμβάν, υποκείμενα που βίωσαν την καταστροφή, που είχαν απώλειες, που εκτοπίστηκαν, που ξεριζώθηκαν, που αναμένουν να αποκατασταθούν. Υποκείμενα που κλονίστηκε ο ψυχισμός τους, που τραυματίστηκε, που γέμισε σημάδια και ραγίσματα μπροστά στο αίσθημα αβοήθητου, είτε λόγω του ίδιου του συμβάντος είτε λόγω της απουσίας της λειτουργίας των σημαντικών Άλλων (κράτος, αρχές, δικαιοσύνη, κλπ).

Μπροστά στη νέα αταξία που παρουσιάζεται, όμοια με αυτή κατά το σχηματισμό του Εγώ, για άλλη μια φορά, πολλά εξαρτώνται από το τι θα κάνει το υποκείμενο αυτήν την αταξία. Η κατάσταση, ξανά, επιβάλλεται στο υποκείμενο και διαδραματίζεται εξίσου και μέσα από το υποκείμενο. Η μετατροπή της κατάστασης- και ως εκ τούτου η ίδια η μετατροπή του υποκειμένου- συνδέεται απόλυτα με το βήμα που θα κάνει ή θα αποφύγει. Με τη θέση που θα υιοθετήσει ή θα εγκαταλείψει. Με το μέρος που θα πάρει ή θα αρνηθεί. Με τη μοναδική αντίδραση στο τραυματικό συμβάν που θα επιλέξει, όπως εξάλλου, μοναδική είναι και η αναδόμηση του κόσμου μετά την καταστροφή.

Οι θέσεις και οι επιλογές που θα λάβει εξαρτώνται φυσικά και από τον ψυχισμό του υποκειμένου και τις εμπειρίες του, όπως αυτά έχουν δομηθεί πριν το τραυματικό γεγονός. Βάσει αυτού, τα τραύματα του υποκειμένου κάποιες φορές τυγχάνουν επουλωτικής επεξεργασίας, κάποιες φορές όμως όχι. Εντούτοις, το τραυματισμένο υποκείμενο, εφόσον πάρει τη θέση ως θύμα συνειδητά ή ασυνείδητα (ή προβληθεί ως τέτοιο από τους άλλους) θα αναζητήσει τον θύτη. Θα παγιδευτεί να αναζητάει την παντοδυναμία του και παράλληλα την απούσα ή ελλειμματική του λειτουργία. Την παντοδυναμία του ισχυρού Άλλου, για να επανορθώσει αυτός και να επουλωθεί το τραύμα του. Το υποκείμενο ωστόσο καθηλώνεται, κάτι που είναι γεγονός ότι δεν βοηθάει ιδιαίτερα στην επούλωση ενός τραύματος είτε ατομικό ή συλλογικό.

Η μετατόπιση από αυτό, μέσα από την αναγνώριση της ευθύνης μας ως υποκείμενα του ασυνειδήτου και η αντίδραση μπροστά στις όποιες ενέργειες, παραλήψεις, ασυνέπειες των Άλλων, ως λειτουργία και ρόλο σε κοινωνικό, πολιτικό, νομικό επίπεδο στην αντιμετώπιση και διαχείριση τέτοιων συμβάντων είναι σε θέση να λειτουργήσει πιο επουλωτικά για το τραυματισμένο υποκείμενο.